TİROİT NEDİR, MEKANİZMASI NASIL ÇALIŞIR?

Tiroit, boynun ön tarafında bulunur ve kelebek şeklindedir: İki yan lob nefes borusuna (trakea) karşı ve etrafında uzanır, ön tarafta dar bir doku şeridi ile bağlanır.

Tiroit bezi hayati bir hormon bezidir. İnsan vücudunun metabolizmasında, büyümesinde ve gelişmesinde önemli bir rol oynar. Kan dolaşımına sürekli olarak sabit miktarda tiroit hormonu salgılayarak birçok vücut fonksiyonunun düzenlenmesine yardımcı olur. Ayrıca vücudun belirli durumlarda daha fazla enerjiye ihtiyaç duyması halinde (örneğin, büyüme veya soğukta ya da hamilelik sırasında) tiroit bezi daha fazla hormon üretir. Bunlar dışında; iştah, uyku düzeni, vücut ısısının ayarlanması, kilo kontrolü gibi görevleri de vardır.

Ayrıca tiroit bezi az çalışır ve az hormon üretirse buna HİPOTİROİDİ, fazla çalışıp fazla hormon ürettiği duruma da HİPERTİROİDİ denmektedir ve Graves, Haşimato hastalıkları da bunlarla ilişkilidir.

Graves hastalığında tiroit hormon seviyesi yükselir ve hipertiroidiye neden olurken Haşimato’da tam tersi seviye çok düşüktür, yani hipotiroidizme neden olur. Her hipotiroidi Haşimato değildir, her Haşimato da hipotiroidi değildir ama genelde bir süre sonra birlikte seyrederler.

Tiroit hormonlarına baktığımızda ile bunlar; T3 (triiyodotironin), T4 (tiroksin) ve kalsitonindir. Kalsitonin, C-hücrelerinden meydana gelir ve kalsiyum, kemik metabolizmasına rol oynamaktadır. Tiroit bezinden salgılanan hormon esas olarak T4’tür ve asıl etkiyi göstermek için T3’e çevrilmesi gerekmektedir. T4’ün 2 seçeneği mevcuttur; ya T3’e dönüşecek ya da rT3’e dönüşecektir. rT3 ise, T3’ün zıttı olarak bir etki göstermektedir. Yani T4’ün iki alternatifi tamamen 2 uçta, zıt özelliktedirler.

PEKİ, BU SİSTEM NASIL ÇALIŞMAKTADIR?

Tiroit hormonu, metabolizmayı düzenleyen ana hormondur ve T3’ de bu sistemi hızlandıran hormondur, rT3 ise tam tersi hızı kesme görevindedir. Yani, metabolizmanın yavaşlaması için T4, T3’e dönüşmek yerine rT3’e dönüşmeyi tercih etmektedir. Stres ve katabolizma varlığında da vücut aynı olayı devreye sokmaktadır.

Selenyuma ayrıca değinecek olursak, T4—> T3 çevrimini yapan deyodinaz-2 enziminin kofaktörüdür ve ne kadar önemli olduğunu buradan anlayabiliyoruz. Eksikliği durumunda T4, rT3’e dönüşecek ve T3’ün önünü tıkayıp ona zıt gidecektir.

Ayrıca, yetersiz selenyum alımı demek düşük T3/T4 (sağlıklı oran 2,70’in üzerinde olmalıdır.)oranı demektir ve bu da tiroit hormonunun periferde aktif hale geçememesi demektir. Selenyumun tiroit için diğer bir önemi ise hormon üretimi sırasında T4’e iyot bağlanması sonucunda ortaya H2O2 (hidrojen peroksit) ortaya çıkmaktadır ve tiroit dokusunu bu serbest radikal hasarından koruyacak olan da GLUTATYONDUR. Glutatyon peroksidaz enziminin kofaktörü de selenyumdur.

İSTENİLEN TİROİT DEĞERLERİ

T3/T4 oranına sağlıklı diyebilmemiz için 2,70’in üzerinde olması gerekmektedir.

T3 > 3,02-4,07 pg/ml

T4 > 0,8-1,78 ng/dl

TSH: 0,4-2/2,5 (optimal 1,3-1,8)

Anti TPO < 4 IU/ml

Anti TG < 4 IU/ml

Normalde testlerdeki referans aralığı çok geniştir ve bu da teşhisin gecikmesini sağlamaktadır. Çünkü normal aralıkta görülen bir değer kişi için normal olmayabiliyor, bu yüzden referans aralıkları çok geniş olsa da kişi daha minimumda değerlendirilmelidir.